Việc tích hợp Trí tuệ nhân tạo (AI) vào giáo dục ngày càng phổ biến. Từ việc hỗ trợ kế hoạch giảng dạy đến cung cấp phản hồi và viết bài luận, AI đóng vai trò là đối tác học tập quan trọng. Tuy nhiên, nó cũng đặt ra câu hỏi về việc trang bị cho học sinh các kỹ năng tư duy cao cấp như tư duy phản biện và phân tích. Thay vì coi AI làm trở ngại cho các kỹ năng tư duy cao cấp, chúng ta có thể xem xét cách sử dụng AI để tăng cường những kỹ năng này.
Tư duy bậc cao (HOTS) và cách thúc đẩy HOTS trong học sinh
Tư duy bậc cao là kỹ năng quan trọng giúp học sinh hiểu sâu hơn về kiến thức và áp dụng nó vào thực tế. Nó bao gồm ba cấp độ cao nhất của thang phân loại Bloom:
- Phân tích: Khả năng giải cấu trúc thông tin, đánh giá tính chính xác và logic của nó.
- Đánh giá: Khả năng hình thành các phán đoán có học thức, đưa ra các lập luận và phê bình.
- Sáng tạo: Khả năng trình bày thông tin theo những cách mới, độc đáo và sáng tạo.
Tư duy phản biện đóng vai trò quan trọng trong HOTS. Khi học sinh có thể suy nghĩ phản biện, họ sẽ:
- Hiểu rõ thông tin và mối liên hệ giữa các khái niệm.
- Hình thành ý kiến và lập luận của riêng mình.
- Áp dụng kiến thức vào các tình huống mới.
Cách thúc đẩy HOTS trong học sinh
Đặt câu hỏi:
- Sử dụng các câu hỏi mở, khuyến khích học sinh suy nghĩ sâu hơn và khám phá chủ đề.
- Tránh các câu hỏi có thể trả lời đơn giản bằng “có” hoặc “không”.
- Khuyến khích học sinh đặt câu hỏi của riêng mình.
Giao bài tập:
- Giao bài tập đòi hỏi học sinh phải phân tích, đánh giá và sáng tạo.
- Khuyến khích học sinh làm việc nhóm để giải quyết vấn đề.
- Cung cấp cho học sinh các bài tập thực tế để áp dụng kiến thức vào thực tế.
Tạo môi trường học tập:
- Khuyến khích học sinh thảo luận và chia sẻ ý tưởng.
- Tạo môi trường học tập an toàn, nơi học sinh không sợ mắc sai lầm.
- Khen ngợi học sinh khi họ có gắng suy nghĩ và giải quyết vấn đề.
Ví dụ về câu hỏi HOTS
- Theo bạn, tác giả muốn truyền tải thông điệp gì qua bài viết này?
- Làm thế nào để áp dụng kiến thức này vào thực tế?
- Bạn có thể nghĩ ra các giải pháp khác cho vấn đề này?
Các loại câu hỏi phân loại tư duy bậc cao của Bloom
| Cấp độ 1: Ghi nhớ – Nhắc lại thông tin | Là gì…? Đó là ai…? Bạn có thể kể tên…? Mô tả những gì đã xảy ra sau khi… Những gì đã xảy ra sau…? |
| Cấp độ 2: Hiểu – Thể hiện sự hiểu biết về các sự kiện, khái niệm và ý tưởng | Bạn có thể giải thích lý do tại sao…? Bạn có thể viết bằng lời của bạn? Viết một dàn ý ngắn gọn về… Bạn có thể làm rõ…? Bạn nghĩ ai….? Ý tưởng chính là gì? |
| Cấp độ 3: Áp dụng – Giải quyết vấn đề bằng cách áp dụng kiến thức, dữ kiện, kỹ thuật và quy tắc theo một cách độc đáo |
Bạn có biết một trường hợp khác mà…?
Chứng minh các ký tự nhất định giống hoặc khác nhau như thế nào. Minh họa cách hệ thống niềm tin và giá trị của các nhân vật được trình bày trong câu chuyện. Bạn sẽ hỏi những câu hỏi gì về…? Bạn có thể minh họa …? … (nhân vật) phải đối mặt với sự lựa chọn nào? |
| Cấp độ 4: Phân tích – Chia nhỏ thông tin thành các phần để khám phá các kết nối và mối quan hệ | Những sự kiện nào không thể xảy ra? Nếu … xảy ra, cái kết có thể là gì? Làm thế nào là … tương tự như …? Bạn có thể phân biệt giữa …? Bước ngoặt là gì? Có vấn đề gì với…? Tại sao … những thay đổi xảy ra? |
| Cấp độ 5: Đánh giá – Biện minh hoặc bảo vệ một vị trí hoặc quá trình hành động | Đánh giá giá trị của… Bạn có thể bảo vệ quan điểm của nhân vật về…? Bạn có nghĩ rằng … là một điều tốt hay xấu? Bạn có tin…? Hậu quả là gì…? Vì sao nhân vật chọn…? Làm thế nào bạn có thể xác định động lực của nhân vật khi…? |
| Cấp độ 6: Sáng tạo – Tạo ra những ý tưởng, sản phẩm hoặc cách nhìn nhận sự vật mới | Điều gì sẽ xảy ra nếu…? Bạn có thể thấy một giải pháp khả thi cho…? Bạn có đồng ý với các hành động không?…với các kết quả? Ý kiến của bạn về…? Bạn tưởng tượng điều gì sẽ xảy ra nếu… có một sự lựa chọn khác? Phát minh ra một kết thúc mới. Bạn sẽ viện dẫn điều gì để bảo vệ hành động của…? |
Các câu hỏi phân loại Bloom cho kỹ năng tư duy bậc cao
Để tạo ra các câu hỏi ở cấp độ cao hơn, giáo viên cần có hiểu biết sâu sắc về bài học và khả năng suy nghĩ về cách học sinh có thể sử dụng thông tin được trình bày để phân tích, đánh giá và tạo ra những ý tưởng và quan điểm mới. Ngoài ra, giáo viên cần xem xét cách học sinh có thể áp dụng thông tin này trong các bối cảnh mới và khác nhau.
| Cấp độ phân loại của Bloom | Động từ hành động | Ví dụ |
| Áp dụng | Thực hành, Chỉ định, Hoàn thành, Xây dựng, Vẽ đồ thị, Vẽ | “Hoàn thành câu sau: Học sinh quên (ở đó/của họ) cuốn sách.” |
| phân tích | So sánh/Đối chiếu, Giải thích, Tách biệt, Suy luận, Nêu đặc điểm | “Giải thích sự khác biệt giữa nhân vật chính và nhân vật phản diện.” |
| Đánh giá | Đánh giá, Phê bình, Bảo vệ, Đánh giá, Hỗ trợ, Chọn | “Hãy chọn lý lẽ nào hợp lý nhất và bảo vệ sự lựa chọn đó.” |
| Tạo nên | Thiết kế, Trình bày, Phát triển, Tạo, Mô hình, Phác thảo |
“Thiết kế bản trình bày đa phương tiện để giải thích cuốn sách được chỉ định.”
|
Trí tuệ nhân tạo với tư duy bậc cao
Trí tuệ nhân tạo (AI) là khả năng của máy tính thực hiện các nhiệm vụ thông minh như học tập, giải quyết vấn đề và xử lý ngôn ngữ tự nhiên. Bằng cách sử dụng thuật toán và mô hình toán học, các hệ thống AI có thể phân tích dữ liệu, học từ kinh nghiệm và đưa ra dự đoán hoặc quyết định dựa trên thông tin thu thập được.
Nhờ vào sức mạnh của AI, học sinh có thể dễ dàng truy cập thông tin và nhận phản hồi về bài viết của họ trong thời gian ngắn. Thay vì coi AI làm trở ngại, giáo viên có thể sử dụng nó như một công cụ để nâng cao chất lượng giảng dạy và thúc đẩy kỹ năng tư duy bậc cao trong lớp học.
Ngoài ra, AI cũng có thể hỗ trợ giáo viên trong việc tạo ra các câu hỏi cấp độ cao hơn và phân tích câu trả lời của học sinh. Bằng cách này, AI giúp tạo ra các câu hỏi thách thức và khuyến khích học sinh suy nghĩ sâu hơn.
Kết luận
Tóm lại, AI không chỉ giúp chúng ta suy nghĩ chín chắn hơn mà còn thúc đẩy sự phát triển của giáo dục. Mặc dù không thể thay thế hoàn toàn vai trò của giáo viên và các yếu tố văn hóa khác, nhưng AI đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao chất lượng giáo dục và khuyến khích sự phát triển của học sinh.
Xem thêm:
Thầy Tiệp EduAI – Người tiên phong đưa AI vào giáo dục luôn đồng hành cùng bạn trên hành trình khám phá công nghệ chuyển đổi số. Hãy tham gia các khóa học của chúng tôi để được hướng dẫn và hỗ trợ tốt nhất!
Liên hệ:
- Website: www.thaytiep.edu.vn
- Email: peternguyen9192@gmail.com
- Hotline: 0974.921.102
